Al lijkt iets vreemd aan de buitenkant, zorg dat je contact maakt en punten van overeenkomst zoekt.
Het Bureau Discriminatie Zaken van de gemeente Haarlem heeft twee jaar lang onderzocht hoe gelovige en niet-gelovige inwoners zich voelen om te zijn wie zij zijn. Ervaren zij wel eens uitsluiting vanwege hun geloof of overtuiging? Hoe kijken gelovigen en niet-gelovigen aan tegen andersgelovigen? Komen door hun zienswijze rechten van anderen in gedrang? Staat vrijheid van godsdienst onder druk?
Onderzoekers Marjolein van Haaften en Yvonne Moonen interviewden 23 Haarlemmers van diverse levensovertuigingen waaronder Ineke den Hollander van de wijk Haarlem. Op 3 juni werd in de Gravenzaal van het stadhuis van Haarlem het onderzoek en het boek met de interviews getiteld ‘De werkelijkheid van de ander ‘ aan een groot en divers publiek gepresenteerd aan Jos Wienen, burgemeester van Haarlem.
Ineke den Hollander: “Het was heel bijzonder om zo open te kunnen praten over mijn geloof. Marjolein van Haaften stelde goede vragen en luisterde zonder oordeel. In Nederland praten we eigenlijk niet over onze geloofsovertuiging. In tegenstelling bv. tot Amerika waar een kerkgenootschap meer een sociale functie heeft. Daar kun je wel onbevangen een vraag stellen als: Naar welke kerk ga jij?”
Ineke is in Haarlem actief in het diaconaal overleg met kerken en moskeeën. Dit is begonnen met de samenwerking voor de opvang van vluchtelingen. “Het is heel inspirerend om samen te werken met mensen die hun geloof ook serieus nemen.” Ook krijgt ze zo de gelegenheid om de naam van de kerk in een beter daglicht te brengen.
In het interview worden belangrijke geloofspunten van de kerk voor een groot publiek toegankelijk uitgelegd. Ze legt uit dat een centraal geloofspunt van de kerk de keuzevrijheid is, die aan ieder mens is gegeven. ”Maar om te kunnen kiezen moeten mensen wel kennis nemen van de verschillende mogelijkheden. Met mijn man hebben wij onze kinderen in contact gebracht met verschillende visies.”
Levenslang leren is ook een van de grondbeginselen van de kerk, staat in het interview te lezen. Net als iets voor anderen doen. Niet alleen voor familie of de buurman, maar ook voor vluchtelingen. Dienstbetoon dat voortkomt uit het eerste en tweede gebod.
Voor Ineke is het gezin de plaats waar de grootste vorming plaats vindt. Daar kunnen kinderen leren naar zichzelf te kijken, wat ze hebben gedaan en hoe zij zich daardoor voelen. Wanneer zij wekelijks van het avondmaal neemt, kijkt zij daarbij naar haar week en hoe zij daarin heeft geleefd. In het gebed, dat zij minstens drie maal per dag doet, kan zij nadenken over wat zij allemaal krijgt en vragen om inspiratie hoe ze mensen tot hulp kan zijn.
Ze heeft het gevoel haar geloof vrij te kunnen uiten, niet alleen op zondag, maar ook door de week. Kerkvideo’s met boodschappen over de Heiland deelt ze op Facebook en andere social media. Met kerst heeft zij in haar leesclub een alternatief kerstverhaal gedeeld, zoals dat te vinden is in het Boek van Mormon. Er kwamen geen reacties op, want “je praat niet over zulke dingen.” Een houding die ze eigenlijk niet begrijpt. Op de school waar ze les gaf heeft ze met Pasen een keer een Joodse sedermaaltijd gehouden met haar 3e klassen op de donderdag voor Pasen.
Op de vraag hoe ze aankijkt tegen andersgelovigen, antwoordt ze dat iedereen het recht heeft om te geloven wat hij wil. “Respect is wel het minste, maar als je elkaar beter leert kennen ontdek je bijvoorbeeld dat er tussen moslims en heiligen der laatste dagen meer overeenkomsten dan verschillen zijn. Beide geloven in een profeet, volgen strikte leefregels, vasten op gezette tijden en staan een percentage van het inkomen af. Voor beiden is het gezin en de familie belangrijk.”
Waar zij het wel moeilijk mee heeft is dat als mensen zo radicaal zijn in hun geloof, zij een ander zijn of haar geloof niet meer gunnen. Gelukkig is zij in haar persoonlijk leven deze mensen niet tegengekomen.
Daarbij realiseert zij zich ook dat de berichten in de media niet altijd het hele verhaal vertellen. Als taalcoach van een Eritrese vrouw leert ze veel over die cultuur en het geloof dat deze vrouw heeft. Ook vindt zij het fascinerend dat Joodse mensen al duizenden jaren tradities hebben doorgegeven. Alle Joden weten wat Pesach of Grote Verzoendag (Yom Kippoer) is en hoe deze feesten te vieren. Van Humanisten vindt ze het knap dat ze de essentie weten vast te houden van hoe we met elkaar zouden moeten omgaan. “Wij geloven dat iedereen geboren wordt met een geweten. In de kerk wordt dat ‘het licht van Christus’ genoemd. Humanisten luisteren goed naar dat ‘stemmetje’”. Ook met Atheïsten kan zij praten. Als die bijvoorbeeld van kunst houden, praat ze over schilderijen met Bijbelse voorstellingen, zowel over het verhaal dat wordt verteld als de gebruikte technieken, enz. Daarbij geeft Ineke aan dat ze heeft geleerd om de signalen te herkennen, wanneer mensen vinden dat ze teveel over haar geloof vertelt.
Een Nederlands spreekwoord zegt: ‘Onbekend maakt onbemind’. Dus kennis van elkaar maakt dat er meer ruimte komt voor de ander, meer begrip. “In de jaren dat ik op school lesgaf heb ik mijn leerlingen elk jaar in contact gebracht met vluchtelingen. Ik kan iets aanbieden maar niet bepalen in hoeverre mensen daarvoor open staan; dat is ook niet mijn verantwoordelijkheid”, aldus deze gepensioneerde aardrijkskunde lerares.
Het boek ‘De werkelijkheid van de ander’ laat de diversiteit en de nuance van geloofsbelevingen en overtuigingen-ook binnen bepaalde religies- in Haarlem zien. Bent u geïnteresseerd, dan kunt u het boek bestellen bij boekhandel de Vries in Haarlem (www.devriesboeken.nl).